اینترنت اشیاء یا IOT چیست؟ (قسمت دوم)

کاربرد اینترنت اشیاء چیست؟

مصرف کنندگان اینترنت اشیاء در سه حوزه زیر است:

• کسب وکارها می توانند روند کار خود را با وجود اینترنت اشیاء بهبود دهند چرا که IOT باعث کاهش هزینه های عملیات. افزایش بهره وری، گسترش بازار و محصولات جدید می شود
• دولت ها برای کاهش هزینه ها و بهبود کیفیت زندگی شهروندانشان روی افزایش بهره وری تمرکز می کنند و از اینترنت اشیاء در این زمینه استفاده می کنند.
• مردم به عنوان استفاده کنندگان IOT در کنار کسب وکارها و دولت ها قرار دارند.

حال بیایید کاربرد اینترنت اشیاء در زمینه های مختلف و مثال هایی از اینترنت اشیاء را بخوانیم:

کاربردهای اینترنت اشیاء در کامپیوتر: قابلیت اتصال به اینترنت و انتقال اطلاعات دو ویژگی مهم اینترنت اشیاء است پس هر دستگاهی که این دو شاخص را دارد می تواند به عنوان IOT در نظر گرفته شود پس کامپیوتر و لپ تاپ و اسمارت فون، جزو اینترنت اشیاء هستند. اینترنت اشیاء به همراه هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و فضای ابری، جزو عناصر مهم در تکنولوژی های پیشرفته یا اصطلاحات High Tech است.

کاربرد اینترنت اشیاء در زندگی: از نمونه های کاربرد اینترنت اشیاء در زندگی می توان از دستگاه های هوشمند مانند اجاق گاز، یخچال، ظرفشویی، لباسشویی، قهوه ساز، آرام پز، اسباب بازی و ترموستات نام برد. در این سیستم ها، امنیت هوشمند، قفل هوشند و اخطارهای هوشمند وجود دارد. سیستم های امنیت خانگی هوشمند و تجهیزات پوشیدنی در زمینه سلامت، هم از دیگر کاربردهای اینترنت اشیاء در زندگی است.

اینترنت اشیاء در کشاورزی: کشاورزی در حال تحول شگرفی است و استفاده از تجهیزات خودران کشاورزی، کشاورزی توسط دست انسان را به سمت کشاورزی هوشمند و پیشرفته می برد: نظارت و مانیتورینگ زمین کشاورزی از راه دور با وجود سنسورهای نور، رطوبت و دما قابل انجام است. نتیجه آن افزایش حجم و کیفیت تولید و افزایش بهره وری است.

اینترنت اشیاء در پزشکی: گزارش گیری و مانیتورینگ لحظه ای وضعیت بیمار، هشدار در شرایط اضطراری بیمار، درمان از راه دور و عدم نیاز به حضور فیزیکی که خود باعث کاهش بسیاری هزینه ها می شود.

اینترنت اشیاء اجتماعی: Social Internet of Things یا اینترنت اشیاء اجتماعی باعث برقراری ارتباط بین شبکه های اجتماعی و اینترنت اشیاء می شود. این مدل اینترنت اشیاء نسبت به دیگر انواع اینترنت اشیاء جدیدتر است.

مزایا و معایب اینترنت اشیاء

مزایای اینترنت اشیاء عبارتند از:

• افزایش دقت و کارایی
• بهینه سازی منابع
• کاهش نیاز به حضور انسان
• صرفه جویی در زمان
• بهبود جمع آوری اطلاعات

معایب اینترنت اشیاء عبارتند از:

• امنیت: به دلیل کار روی شبکه ممکن است مورد حمله هکرها قرار گیرد.
• حریم شخصی: ریزترین جزییات و اطلاعات شخصی را در می آورد.
• پیچیدگی: طراحی، پیاده سازی و اجرای تکنولوژی های بزرگ اینترنت اشیاء بسیار پیچیده است.
• کاهش شغل

امنیت اینترنت اشیاء چیست؟

هر روزه شاهد افزایش دستگاه های هوشمند هستیم که به اینترنت وصلند مثل مسواک هوشمند، آیینه هوشمند، میزها و بالش ها و تخت های هوشند. این لیست انتهایی ندارد و دنیا در حال تبدیل به شبکه ای از اشیاء است که اطلاعات شخصی و مهم ما را جمع می کنند. در این میان باید استانداردهای جهانی تولید این دستگاه ها برای کنترل امنیت آنها ایجاد و بهینه شود.

امنیت نرم افزارها و سخت افزارها باید تامین شود تا وسایل IOT بتوانند کار خود را به خوبی انجام دهند. بدون امنیت، هر وسیله ای ممکن است هک شود و کنترل آن به دست هکر بیفتد و یا اطلاعات دیجیتالی کاربر دزدیده شود. مثلا در سال 2016، هکری مدل خاصی از دوربین های مداربسته را هک کرد و سیصد هزار دستگاه ضبط کننده ویدئو شروع به حمله به چندین وب سایت شبکه اجتماعی مانند توئیتر کردند و آنها را بیش از دو ساعت با اختلال مواجه کرد. این نمونه ای از نتیجه امنیت ضعیف در اینترنت اشیاء است.

برای تامین امنیت اینترنت اشیاء باید به موارد زیر توجه کرد:

• رعایت استانداردهای ساخت
• مدیریت و آپدیت
• مقاومت فیزیکی
• دانش و آگاهی کاربر

وقتی امنیت هنگام طراحی در نظر گرفته شود دیگر نیازی نیست که پس از وقوع هک و رخنه اقدام به تامین امنیت کرد. تامین امینت در طراحی، مساله مهم و حیاتی برای مشتری و سازمان ها است. از آنجایی که وسایل اینترنت اشیاء به اینترنت وصل هستند پتانسیل هک شدن دارند و از طرفی بسیاری از آنها به صورت تعبیه شده امنیتی ندارند و انها را تبدیل به هدف خوبی برای هک می کند.

دادن آموزش های لازم به کاربر هنگام استفاده از اینترنت اشیاء، باعث می شود رفتارهای پرخطر را هنگام استفاده از IOT بشناسند مثلا اطلاعات آنها چگونه استفاده و به اشتراک گذاشته می شود و یا چگونه می توانند جمع آوری برخی اطلاعات را خاموش کنند. داشتن پسوردهای ضعیف و قابل حدس، نداشتن مکانیزم آپدیت امنیتی، نرم افزارها و سیستم عامل های قدیمی و بدون Patch، انتقال و ذخیره سازی ناامن دیتا همگی از مواردی است که امنیت اینترنت اشیاء را به خطر می اندازد.

اینترنت اشیاء در ایران

استفاده از اینترنت اشیاء در ایران به پای کشورهای پیشرو در این زمینه مانند آمریکا، برزیل، چین، آلمان، سنگاپور، کره جنوبی و هند نمی رسد. اینترنت اشیاء در ایران بیشتر در وسایل خانگی شناخته شده و بیشترین کاربرد را در زمینه ساختمان سازی با مصرف لاکچری دارد. هوشمندسازی تجهیزات ساختمان باعث کنترل مصرف برق، کنترل سرمایش و گرمایش و از این قبیل موارد می شود.

هوشمندسازی شهرها و از جمله تهران، در دستور کار دولت ایران قرار دارد ولی محدودیت بودجه و مشکلات دیگر، مانع از پیاده سازی کافی آن می شود. از طرفی برای پیاده سازی زیرساخت های اینترت اشیاء نیاز به وضع قوانین و پیش نیازهای آن است. اما امید است با وجود شرکت های فعال در زمینه اینترنت اشیاء در ایران در زمینه سلامت، حمل و نقل، بیمه و بانکداری، ساخت و تولید، کشاورزی و دامپروری اقداماتی در پیاده سازی IOT انجام شود.

Web of things چیست؟

web of things یعنی استاندارد وب در IOT که ارتباطات بین اشیاء هوشمند و برنامه های مبتنی بر وب را برقرار می کند. بدین ترتیب، واسط مبتنی بر وب برای کنترل و نظارت دستگاه ها روی وب فراهم می شود. WOT در واقع پروتکل های لازم برای برقراری ارتباط بین دستگاه های مختلف اینترنت اشیاء را مشخص می کند. مطابق استاندارد WOT، رفتار هر شی را تعامل کاربر و شی مشخص می کند.

در بسیاری برنامه های IOT، وب سرور تعبیه شده HTTP/WebSocket روی دستگاه برای انجام کار، کافی است و غالبا راهکاری سریع تر، ساده تر و به صرفه تر است. انتخاب وب سرور مناسب کار سختی است. در ادامه نکاتی در زمینه خصوصیات وب سرورهای IOT می خوانید:

• در برنامه نویسی اینترنت اشیاء می توان با افزودن چند خط کد، یکپارچگی با محصول پیاده سازی شود.
• دسترسی از راه دور از طریق ایجاد داشبورد سرور برای کاربر فراهم می شود.
• از طریق برنامه های سروری RESTful API، مانیتورینگ و نگهداری در سطوح مختلف فراهم می شود.
• ارتباطات Websocket برای انتقال اطلاعات، برقرار می شود.

قدم بعد از اینترنت اشیاء چیست؟

قدم بعدی در اینترنت اشیاء این است که پیچیدگی را کاهش دهد تا استفاده از آن راحت تر شود. آیا برای سرچ، استفاده از مرورگر راحت تر است یا دستیار صوتی؟ برای برخی تایپ کردن راحت تر و قابل اطمینان تر است. همچنین افزایش امنیت و رعایت بیشتر حریم خصوصی از دیگر مواردی است که در اینترنت اشیاء باید مورد توجه قرار گیرد. در آینده ماشین ها می توانند حتی قدم زدن در جنگل را هم برای ما شبیه سازی کنند و اینترنت اشیاء تا این حد می تواند با زندگی روزمره ما گره بخورد: سیستم های کامپیوتر با زندگی در دنیای واقعی یکپارچه می شوند. در واقع می توان اینگونه گفت که قدم بعد از اینترنت اشیاء هوش مصنوعی است تا به آنالیز و تحلیل دیتای به دست آمده بپردازد.