تاریخچه انبارداری

انبار در اقتصاد کشور ما اهمیت فراوانی دارد، زیرا درصد قابل توجهی از دارائی های سازمان ها در موجودی های انبار آن ها انباشته شده است، همچنین اداره انبارها سخت و گران است و سازمان ها درصدند تا بهترین عمل بهینه ای را که متضمن حداقل هزینه باشد را معین نمایند و در این راستا از فنون و علم مدیریت انبارها، بهره ای شایان می برند. چرا که زمان، هزینه و دقت از عناصر اصلی تصمیم گیری بشمار می آید.

تاریخچه سیستم انبارداری در ایران تنوع و پیچیدگی سازمان ها مشکلات و مسائل مختلف را با خود به همراه داشت. و چون سازگاری و هماهنگی بین بخش های مختلف یک سازمان فقط در صورتی به وجود خواهد آمدکه آن سازمان از یک سیستم منسجم، هماهنگ و قابل قبول پیروی کند و کلیه اجزای آن در چارچوب یک استراتژیکی و اهداف از قبل تعیین انبار، یک از بخش هایی است که به عنوان یک حلقه اصلی در هر سازمان وجود دارد با توجه به نیازهای روز افزون و متفاوت سازمان ها، وظایف انبار نیز تغییر کرده و پیچیده تر شده اساساً تا قبل از شهریور 1340 به علت فقدان قوانین مخصوص که بتواند وظایف و مسئولیت های صریح انبارداران کالا را در مقابل صاحبان کالا تعیین کنند و همچنین عدم آشنایی بسیاری از صاحبان کالاها با اصول جدید انبارداری متداول در کشورهای مترقی جهان وضع اغلب انبارهای تجاری ایران فوق العاده اسف بار بود.

صدها بنگاه و موسسه و هزاران افراد عامل در نقاط مختلف تهران، شهرستان ها، نقاط مرکزی و بنادر با دایر کردن محوطه های محصور مسقف‌ و یا روباز سال های سال بود که به شغل انبارداری اشتغال داشتند. کالاها در آن زمان در مکان های با اسامی مختلف مانند: بنگاه، گاراژ، تیمچه، قیصریه، بارانداز، سرای تجاری و… نامگذاری می شد. در این گونه انبارها هیچگونه مقرراتی جز عرف محلی بین صاحب کالا و انباردار حاکم نبوده و اغلب اختلافات شدید بین طرفین ایجاد می‌شد. کارمندان و کارگران این انبارها اغلب از یک سرایدار یا نگهبان و چند باربر که حتی سواد خواندن و نوشتن هم نداشتند یا قپان دار و متصدی توزین کالا و نظایر آن تشکیل می‌شد. حمل و نقل داخلی انبار بیشتر بر روی دوش انسان یا حیوان انجام می گرفت و چرخ های دستی و گاری جزو ابزار پیشرفته آنها تلقی می شد. آمار موجودی انبار و مقادیر کالاهای مختلف متعلق به اشخاص در بیشتر مواقع از یک دفترچه خشتی یا دفتر بیجک که با سبک سیاق آن زمان و با مداد بطور بسیار کثیف نوشته می شد استخراج می گردید. توزین کالا، علامت گذاری و شمارش و پلمپ‌ کردن صندوق ها و عدل ها و بازرسی و ورود و خروج کالا و طرز چیدن عدل ها در محوطه های انبار و سایر عملیات طبق رویه های بسیار قدیمی و پرزحمت و غیرقابل اطمینان انجام می گرفت. آمار و موجودی کالاها را با خط ناخوانا بر روی دفترچه های کثیف نگهداری می نمودند.

وجود موش و حشرات موذی در انبارها امری غیرقابل اجتناب بوده و هیچ گونه اقدامی برای ضدعفونی و تهویه انبارها به عمل نمی آمد و چون اغلب انبارها بیمه نمی شد، در صورت بروز حریق یا حادثه دیگری هیچ راهی برای جبران زیان وارده به صاحب کالا در دست نبود. تا این که در ششم شهریور ماه سال 1340 طی تصویب نامه هیات وزیران شرایط تاسیس انبارهای عمومی از تصویب گذشت و اولین شرکت سهامی انبارهای عمومی ایران در 12 دیماه همان سال تاسیس و به ثبت رسید. از چند دهه اخیر نیز با بهبود وضع ساختمانی در انبارهای کشور تا حدی از وسایل جدید استفاده شده و نواقص ساختمانی بعضی از انبارها مرتفع گردیده است. با گسترش مبادی ورودی و خروجی کشور وضعیت انبارها تا حدودی قابل قبول شده و شرکت های متعهد بازرگانی و تولیدی و صنعتی هر یک فضاهایی را برای نگهداری مواد اولیه، لوازم یدکی، کالاهای ساخته شده و یا خریداری شده اختصاص داده اند و تا حد امکان در صدد رفع نواقص و نارسائی های آن برآمده اند. در شرایط کنونی اکثر انبارها حتی انبار شرکت هایی که اخیراً تاسیس و راه اندازی شده اند و از بهترین ماشین آلات صنعتی و تکنولوژی مدرن برخوردار هستند، فاقد تسهیلات و وسایل مدرن اطفای حریق و نظایر آن می باشند.